Gascrisis van 2022 noopt tot het maken van strategische keuzes
Eigen productie en lange termijn inkoop lijken sleutelfactoren
Vertraging van de snelle afname van de binnenlandse gasproductie. Beprijzen en plafonneren van de uitstoot van broeikasgassen i.p.v. belemmeren van productie met een relatief lage koolstofvoetafdruk. Stimuleren van leveranciers om langetermijncontracten voor de inkoop van gas af te sluiten. Dat zijn de belangrijkste aanbevelingen van de HCSS-studie 'Olie en gas tijdens de energietransitie'.
Energiecrisis
In 2022 zijn we geconfronteerd met historisch hoge energieprijzen en een grotere prijsvolatiliteit op onder meer de gasmarkt. Geopolitiek is terug als een bepalende factor op de fossiele markten, waarbij er een toenemende neiging is om energie, of grondstoffen voor de energietransitie, als drukmiddel te gebruiken. De toekomstige vraag naar olie en gas is, net als de snelheid van de energietransitie, uitermate onzeker.
Terwijl de Europese Unie nog veel olie en gas consumeert, produceren we deze steeds minder zelf in deze regio. In Nederland gaat het Groningenveld definitief dicht en loopt de productie van off-shore gas snel terug. De huidige investeringen van de olie- en gasindustrie liggen op ongeveer de helft van het niveau van 10 jaar geleden. Hieraan liggen zowel druk vanuit de samenleving als zorg om stranded assets ten grondslag. Resterende investeringen richten zich vooral op projecten met een korte terugverdientijd en een lage koolstofvoetafdruk. We zijn volgens HCSS slecht voorbereid op de risico’s die dit met zich meebrengt, hetgeen kan leiden tot hoge prijzen voor energie. Een snelle energietransitie is wenselijk, maar het zou niet de enige strategie moeten zijn om met deze risico’s om te gaan.
Ontwikkelingen
Hoewel voorspellingen over de marktontwikkelingen moeilijk blijven vanwege de grote gevolgen die kleine veranderingen in vraag of aanbod kunnen hebben op de prijs, achten de onderzoekers van HCSS twee ontwikkelingen waarschijnlijk voor de fossiele markten tot 2035.
Allereerst moeten we rekening houden met een hoge mate van volatiliteit op de fossiele markten. Verschillende factoren dragen hieraan bij: schalieolie heeft steeds minder een dempend effect, OPEC-producenten hechten minder belang aan hun reputatie als betrouwbare leverancier, de toenemende invloed van geopolitiek, de beperktere mogelijkheid om te schakelen tussen gas en kolen bij hoge gasprijzen, en de geleidelijke productieverschuiving van internationale naar nationale oliebedrijven.
Daarnaast is het volgens de onderzoekers goed mogelijk dat olie-en gasmarkten gemiddeld eerder relatief hoge dan lage prijzen zullen laten zien. Ook hier spelen diverse factoren een rol: lage investeringen in vergelijking met de korte termijn vraag, een snellere afname van investeringen door de internationale - in vergelijking met nationale - oliebedrijven, en OPEC-producenten die voorlopig inzetten op hogere prijzen.
Volgens HCSS is het raadzaam om de snelle afname van de Nederlandse gasproductie te vertragen. Beprijzen van de uitstoot van broeikasgassen en het verminderen van emissierechten werkt structureel beter dan het belemmeren van productie met een relatief lage koolstofvoetafdruk. Omdat het zich volledig verlaten op de korte termijn inkoop op krappe gasmarkten grote risico’s met zich meebrengt zouden leveranciers gestimuleerd moeten worden om ook lange termijncontracten af te sluiten.
Bron: HCSS, 7 november 2023
VEMW heeft voor haar leden een informatiebijeenkomst georganiseerd op donderdag 9 november, over de mogelijke ontwikkelingen m.b.t. de gasvoorziening.