De huidige geopolitieke situatie maakt een definitieve sluiting van het Groningenveld in oktober 2023 risicovol vanuit het oogpunt van leveringszekerheid. Dat is het belangrijkste advies van landelijk gasnetbeheerder GTS aan staatssecretaris Vijlbrief van EZK. VEMW vindt het advies van GTS onontkoombaar.
Wettelijke taak
Gasunie Transport Services (GTS) heeft de wettelijke taak om het ministerie van Economische Zaken en Klimaat jaarlijks te adviseren over de leveringszekerheid. In een brief die vandaag naar staatssecretaris Vijlbrief is gestuurd, adviseert GTS om voor het komende gasjaar 2023-2024 het Groningenveld op de waakvlam te houden en nog niet definitief te sluiten. De waakvlam of minimum-flow stand van het Groningenveld betekent een gasproductie van 3,2 bcm (miljard kubieke meter) per jaar. Een definitieve sluiting blijft onverminderd het streven, maar het volledig wegvallen van de import van Russisch gas en de onzekerheid op de internationale gas- en energiemarkten betekenen helaas dat er verschillende scenario’s denkbaar zijn waarin de leveringszekerheid in Nederland in de volgende winter onvoldoende gewaarborgd kan worden zonder de back-up beschikbaarheid van het Groningenveld. Voor die leveringszekerheid kijkt GTS zowel naar de benodigde capaciteit als het productievolume van het Groningenveld. De huidige geopolitieke situatie maakt definitieve sluiting van het veld in oktober 2023 risicovol vanuit het oogpunt van leveringszekerheid.
Maatregelen
De afgelopen jaren is hard gewerkt om maatregelen door te voeren die de gaswinning uit het Groningenveld verlagen met het oog op een zo spoedig mogelijke sluiting. Een aantal maatregelen is voltooid, zoals het vullen van gasopslag Norg met pseudo G-gas, het exporteren van pseudo G-gas via Oude Statenzijl naar Duitsland, het verhogen van de pseudo G-gas productie met de inzet van extra baseload stikstof en de additionele inkoop van stikstof. Een aantal maatregelen is nog in uitvoering, zoals de omschakeling van huishoudens in België, Frankrijk en Duitsland naar hoogcalorisch gas (H-gas), de ombouw van de negen grootste industriële G-gas
grootverbruikers in Nederland (waarvan 5 gereed), de realisatie van de stikstofinstallatie Zuidbroek II en de omschakeling van gasopslag Grijpskerk naar G-gas.
Waakvlam
Mede dankzij de maatregelen staat het Groningenveld het huidige gasjaar 'op de waakvlam'. Dit betekent dat alleen het minimale volume wordt geproduceerd om in noodgevallen direct als back-up ten behoeve van de leveringszekerheid te kunnen dienen. Het Groningenveld zou gesloten kunnen worden als de beschikbaarheid van voldoende H-gas geborgd is. Echter, de situatie op de Europese energiemarkten is door de Russische oorlog in Oekraïne fundamenteel veranderd. Rusland was tot voor kort verantwoordelijk voor ongeveer een derde van het H-gas aanbod richting Noordwest-Europa, maar sinds de zomer is de aanvoer volledig weggevallen. Gevolg: een schaarste aan aanbod, hoge prijzen en bijgevolg een daling van de gasvraag. De schaarste is opgevangen door extra LNG-aanbod. Hierdoor heeft een omkering van de gasstromen plaatsgevonden, met onder meer een sterke stijging van de doorvoer vanuit Groot-Brittannie en België, via Nederland naar Duitsland. Het extra volume is niet genoeg om het volledige aanbod van Russisch gas te vervangen, met ingrijpende gevolgen voor de Nederlandse voorziening.
Op basis van de analyses en scenario's concludeert GTS dat de capaciteit van alle huidige productielocaties van het Groningenveld in het gasjaar 2023/2024 noodzakelijk is om de leveringszekerheid te kunnen borgen. GTS adviseert dan ook om in het huidige en komende gasjaar geen onomkeerbare stappen te zetten en alle productielocaties van het Groningenveld open te houden. Dat openhouden van alle productielocaties met een totale capaciteit van 43 GWh/uur (4,4 mln m3/uur) heeft een beperkte impact op het verwachte Groningenproductie-volume voor het huidige gasjaar (van 2,8 naar 3,2 bcm). GTS adviseert om het Groningenproductie back-up volume (1,5 bcm) dat onder bepaalde kritieke omstandigheden - zoals een acuut gastekort - ingezet kan worden, te handhaven.
Onontkoombaar
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “we moeten er rekening mee houden dat de geopolitieke spanningen van langere duur zijn met bijgevolg grote effecten op de energiemarkten, zoals aanhoudende hoge prijzen en prijsvolatiliteit en het risico van sociale en maatschappelijke ontwrichting in Nederland en Europa. Dat betekent ook dat alle opties opengehouden moeten worden, of het nou gaat om kern- en kolencentrales of de binnenlandse gasproductie. Zeker als noodmaatregel. In dat licht is het advies van GTS onontkoombaar en mag aangenomen worden dat de verantwoordelijke staatssecretaris het overneemt.”
