In 2024 importeerden de EU-lidstaten nog 52 miljard m3 gas, 13 miljoen ton olie, en 2800 ton verrijkt uranium uit Rusland. Om de import van Russische energie nog verder te reduceren publiceerde de Europese Commissie (EC) een routekaart. In een appreciatie namens het kabinet verwelkomt het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) de routekaart en steunt de ambitie om uiterlijk in 2027 volledig onafhankelijk te zijn van Russische energie.
Negen acties voor gecoördineerde uitfasering
De EC stelt in de routekaart, gepubliceerd op 6 mei, negen maatregelen voor die moeten leiden tot een beëindiging van de import van Russisch gas, olie en nucleair materiaal. De routekaart is een vervolg op het REPowerEU-plan, gepubliceerd na de Russische invasie van Oekraïne. Energiebesparing, diversificatie van energiebronnen, en stimulering van hernieuwbare energie zijn de speerpunten van dit plan.
Beëindiging import gas
Om Europa onafhankelijk te maken van Russisch gas stelt de EC voor om de monitoring op Russisch gas op te schalen en transparantie over Russische gasstromen te vergroten. Daarnaast wil de Commissie lidstaten verplichten om actieplannen op te stellen voor de uitfasering van Russisch gas, met enerzijds een verbod op spotcontracten en nieuwe contracten vanaf eind 2025, en anderzijds de beëindiging van langetermijncontracten uiterlijk eind 2027. Ten slotte wil de Commissie de gasaanvoer diversifiëren en infrastructuur beter benutten.
Ambitie is goed, maar uitwerking cruciaal
Na constatering dat het gebruik van Russisch gas in de EU toenam in 2024, onder andere door import van LNG, heeft Nederland aangedrongen op maatregelen. In de appreciatie noemt KGG de maatregelen ‘algemeen van aard’ die ‘nog nauwkeurige uitwerking’ vergen. KGG benadrukt het belang dat de uitfasering plaatsvindt met een goede juridische en analytische basis zonder ‘onaanvaardbare’ gevolgen voor de leveringszekerheid. Volgens KGG is het zeer onwaarschijnlijk dat onder het huidige sanctieregime een totaalverbod op de import van Russisch gas mogelijk is, omdat unanimiteit noodzakelijk is voor uitvaardiging van sancties. Om de voorgestelde maatregelen te nemen is daarentegen een meerderheid voldoende.
Impact industrie
KGG waarschuwt voor extra regeldruk, administratieve lasten en financiële gevolgen voor bedrijven, vooral bij het eenzijdig beëindigen van bestaande gascontracten met zogeheten take-or-pay-clausules. Deze kunnen leiden tot schadeclaims van Russische partijen. Omdat de Commissie geen impact assessment heeft uitgevoerd bij de routekaart, is het nog onduidelijk wat de voorgestelde gasmaatregelen echt gaan betekenen voor de industrie. Bij de daadwerkelijke wetsvoorstellen zal de EC wel impact assessments uitvoeren.
Deze maand verwacht de EC concrete wetsvoorstellen te presenteren om Russische energie importen te reduceren. De routekaart is te vinden in onze Kennisbank.