Terug naar nieuws

Vooralsnog geen significante effecten door invoering marktcorrectiemechanisme gas

Toezichthouders roepen belanghebbenden op zienswijze te geven

Gassen 24 januari 2023Jacques van de Worp

De Europese toezichthouders ACER (energie) en ESMA (financiële markten) hebben vooralsnog geen significante effecten (positief of negatief) geïdentificeerd die ondubbelzinnig en rechtstreeks aan de vaststelling van het marktcorrectiemechanisme gas (MCM) kunnen worden toegeschreven. Daaruit mag niet worden afgeleid dat er in de toekomst geen effecten zullen zijn op de markten. VEMW zal gebruik maken van de mogelijkheid om te reageren op de analyse methode en voorlopige resultaten. 

Marktcorrectiemechanisme

Op 22 december 2022 heeft de Europese Raad een verordening vastgesteld om een marktcorrectiemechanisme (MCM) in te stellen dat burgers en bedrijven moet beschermen tegen buitensporig hoge gasprijzen, zoals we die met name in de tweede helft van 2022 hebben gezien.

Het MCM is een prijsinterventiemechanisme dat gericht is op financiële derivaten die op EU-beurzen worden verhandeld met een vervaldatum van een maand tot twaalf maanden. Het mechanisme wordt geactiveerd als aan de volgende twee voorwaarden is voldaan: de derivatenafwikkelingsprijs van de TTF voor de eerste maand (d.w.z. de titeloverdrachtfaciliteit) ligt gedurende drie opeenvolgende handelsdagen boven 180 euro/MWh en is 35 euro/MWh hoger dan een EU-referentieprijs.

De verordening treedt in werking op 1 februari 2023 en het correctiemechanisme zelf op 15 februari 2023. Het Europese financiële agentschap ESMA heeft gisteren een voorlopig gegevensverslag over de invoering van het MCM gepubliceerd, en zal op 1 maart een effectbeoordelingsverslag publiceren. Ook het energie agentschap ACER heeft – in samenspraak met ESMA een dergelijk gegevensverslag gepubliceerd.

Voorlopig verslag

In het voorlopige verslag ligt de nadruk op de ontwikkelingen op de financiële- en energiemarkten en op de voorzieningszekerheid tot dusver. Hierin heeft ACER meegenomen de Europese hubs en prijsontwikkelingen voor vloeibaar aardgas (LNG), ontwikkelingen op het gebied van vraag en aanbod en het gebruik van infrastructuur en knelpunten, voorzieningszekerheid, alsmede opmerkingen over verhandelde volumes in geselecteerde EU-hubs en voor geselecteerde producten. ESMA heeft zich gericht op marktindicatoren die gericht zijn op het beoordelen van de potentiële effecten van de vaststelling van de verordening op de markten voor energiederivaten, met inbegrip van de ontwikkeling van volumes en open belangen en de mogelijke verschuiving van activiteiten van handelsplatforms naar over-the-counter ("OTC")-handel. Het ESMA-verslag bevat ook een meer kwalitatieve analyse van de risico's voor het risicobeheer van centrale clearing tegenpartijen ("CTP's") en de potentiële impact op de clearing van energiederivaten als gevolg van de invoering van het MCM.

Effecten en risico’s

De vaststelling van de verordening eind december viel samen met een tijd waarin de prijzen aanzienlijk lager waren in vergelijking met met name de tweede helft van 2022. ACER kan niet concluderen dat de marktdynamiek in de eerste weken van 2023 een direct of indirect effect is van de goedkeuring van de MCM-verordening.

Tot nu toe hebben ACER en ESMA geen significante effecten (positief of negatief) geïdentificeerd die ondubbelzinnig en rechtstreeks aan de vaststelling van het MCM kunnen worden toegeschreven. ESMA merkt op dat het waarschijnlijk lijkt dat potentiële effecten en risico's zich voordoen doordat marktdeelnemers hun gedrag aanpassen om de activering van het marktcorrectiemechanisme te voorkomen en/of risico's te beheersen in geval van activering van het MCM. Hoewel dit gedrag op individuele basis rationeel lijkt, zou het aanzienlijke en abrupte veranderingen van de bredere marktomgeving kunnen veroorzaken, wat van invloed zou kunnen zijn op een ordentelijke werking van de markten en uiteindelijk op de financiële stabiliteit. Uit de voorlopige analyse mag dus niet worden afgeleid dat de MCM in de toekomst mogelijk geen invloed heeft op de financiële en energiemarkten.

Volgende stappen

Na het voorlopige gegevensverslag zal ESMA uiterlijk op 1 maart 2023 een effectbeoordeling indienen bij de Europese Commissie. Op grond van die beoordeling moeten de effecten van het MCM op de financiële energiemarkten geanalyseerd worden, met name om na te gaan of de "essentiële elementen van het MCM nog steeds passend zijn in het licht van de ontwikkelingen" met betrekking tot de financiële energiemarkten. De agentschappen hebben hiervoor indicatoren m.b.t. gasprijzen, gasstromen en -transacties voorgesteld om de marktontwikkelingen te blijven volgen en de potentiële effecten van het MCM te helpen opsporen. VEMW zal – na bestudering van de documenten - gebruik maken van de mogelijkheid die ACER biedt om haar zienswijze te geven op de beoordeling van de agentschappen en de vragen die zij stellen aan belanghebbenden m.b.t. potentiële effecten, ‘early warning’ signalen en de lijst van indicatoren.