Maatregelen om transportschaarste elektriciteit te verzachten lossen fundamentele oorzaken niet op

Update
De Minister licht toe dat het huidige netcapaciteitstekort is ontstaan door de stijgende behoefte aan transportvermogen als gevolg van de groeiende economie, de digitalisering, de energietransitie, de woningbouwopgave en de elektrificatie van de industrie, mobiliteit en landbouwsector. Netbeheerders slagen er niet in deze stijgende vraag bij te benen door o.a. een personeelstekort en lange doorlooptijden van vergunningsprocedures. Daarbij benadrukt de Minister dat netbeheerders jaarlijks 2,9 miljard euro investeren om het elektriciteitsnet te versterken. Terecht benoemt de Minister dat de congestieproblematiek het realiseren van de klimaatambities in de verschillende sectoren verhindert, waaronder de opwek van duurzame energie en de elektrificatie van de industrie. De transportschaarste zet daarmee een grote druk op de economische ontwikkeling van Nederland.

Oorzaken
De Minister concludeert op basis van de investeringsplannen van de netbeheerders dat de transportbehoefte voor invoeding van duurzame opwekking zal stijgen. Marktpartijen hebben eerder geconcludeerd dat deze investeringsplannen de transportbehoefte onderschatten, waardoor het probleem waarschijnlijk groter is dan de Minister hier voorziet. Vervolgens worden de oorzaken van het transporttekort benoemd. Daarbij worden de belemmeringen in de realisatie toegelicht, maar wordt de problematiek m.b.t. het tijdig plannen van netverzwaringen niet als oorzaak genoemd. Het tijdig, nauwkeurig inschatten van de toekomstige capaciteitsbehoefte is een voorwaarde om de congestieproblematiek op te kunnen lossen.

Maatregelen
De gezamenlijke netbeheerders investeren tot 2050 ruim 100 miljard euro in de energienetten. De Minister gaat onderzoeken in welke mate het Rijk, naast de andere publieke aandeelhouders (gemeenten en provincies), kan bijdragen aan deze financieringsopgave. Het is goed te zien dat de aandeelhouders hierin hun verantwoordelijkheid willen nemen. De Minister benoemt ook een aantal maatregelen om de realisatietermijn van nieuwe infrastructuur te verkorten, zoals het inkorten van vergunningsprocedures en het controleren of de huidige ondersteuning van de arbeidsmarkt voldoende is. Nu al bestaan programma’s om bijvoorbeeld de instroom van vrouwen in de techniek te verhogen en de regionale samenwerking tussen onderwijs en arbeidsmarkt te versterken.

De Minister benoemt ook het voornemen om in de Energiewet eenduidig op te nemen onder welke voorwaarden het recht op gecontracteerd transportvermogen vervalt. VEMW volgt deze wijziging met grote belangstelling, en pleitte eerder in reactie op de Energiewet voor een duidelijk onderscheid tussen enerzijds het verbod op contractuele congestie en anderzijds de plicht van netbeheerders om rekening te houden met de toekomstige transportbehoefte van aangeslotenen. De invulling van een ‘use-it-or-lose-it’ beginsel (uioli) moet de balans treffen tussen rechtszekerheid enerzijds en het voorkomen van contractuele congestie (waarbij het net slechts op papier vol is) anderzijds. Daarmee ontstaat voor zowel aangeslotenen als netbeheerders de nodige zekerheid.

De kamerbrief is m.b.t. congestiemanagement onduidelijk. De Minister benoemt dat het verwachte codewijzigingsbesluit congestiemanagement regionale netbeheerders een helder kader zal bieden om congestiemanagement toe te passen, waardoor schaarse netcapaciteit beter kan worden benut. VEMW plaatst daarbij de kanttekening dat congestiemanagement voor regionale netbeheerders ook nu al mag en kan. Het codewijzigingsbesluit zal daar o.a. aan toevoegen dat het moet.

Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “Het netcapaciteitstekort is de inmiddels de grootste bottleneck die de energietransitie hindert en ook de economische groei onder druk zet. Het is goed dat de Minister aan dit onderwerp de nodige aandacht geeft, en VEMW kan veel van de voorgenomen acties toejuichen en ondersteunen. Het versnellen van vergunningsprocedures en het ondersteunen van de scholing van voldoende personeel zijn maatregelen die hard nodig zijn om de realisatietermijnen van nieuwe infrastructuur te verkleinen. Daarnaast is evident dat tijdige, nauwkeurige planning op basis van betere informatie nodig is om transporttekorten en -overschotten te voorkomen. Helaas wordt een meer fundamentele oorzaak achter het investeringstekort in de Kamerbrief niet benoemd. De onderliggende vraag is op welke manier netbeheerders kunnen worden geprikkeld om een betere balans te zoeken tussen een risico op over- en ondercapaciteit, met behoud van het huidige doelmatigheidsvereiste en daarmee borging van de rechtszekerheid van bestaande en nieuwe energiegebruikers in ons land.”

VEMW, 10 februari 2022