Ontwikkelingen gasmarkt doorslaggevend voor energiekosten afnemers
Hoge en volatiele prijzen moeten publieke en private wake up call zijn
De recente prijsontwikkelingen op de energiemarkten, met hoge en volatiele prijzen leiden naast vragen in de publieke opinie ook tot ongefundeerde conclusies. Reden voor VEMW om een drieluik ‘duiding van de energiemarkten’ te organiseren, met als aftrap een gedegen marktanalyse van Hans van Cleef, senior energie econoom bij ABNAMRO. Op basis van zijn bijdrage kan worden vastgesteld dat de markten met hun prijsvorming werken. En, de ontwikkelingen zouden een wake-up call moeten zijn om de transitie evolutionair te laten verlopen met stabiliteit tussen de beleidspijlers betrouwbaarheid, betaalbaarheid en duurzaamheid. Dat vraagt om een balanceringsact als het gaat om (geo)politieke interventies.
Elektriciteitsmarkt
Uit een poll onder de ruim 100 energiegrootgebruikers kwam de perceptie naar voren dat de historische gas(prijs)ontwikkelingen de doorslaggevende factor is voor de hoge elektriciteitsprijzen die we in 2021 en 2022 zien, en slechts marginaal door de stand van zaken m.b.t. de energietransitie. Hoewel ook de ETS-prijzen in één jaar tijd fors gestegen zijn van zo’n 33 naar ruim 90 euro/ton. Inmiddels is het niveau weer gedaald tot zo’n 81 euro/ton. Van Cleef stelt vast dat de CO2-beprijzing meer een politiek instrument is dan een financieel product. Zo zijn de sluiting van kolencentrales en de ‘Kernausstieg’ geen gevolg van CO2-prijzen.
Gasmarkt
De perceptie van de VEMW-leden dat de gasmarkt weliswaar functioneert, maar dat vloeibaar aardgas (LNG) de gascrisis niet afwendt werd bevestigd door Van Cleef. In de recente weken zien we weliswaar dat een groot aantal (ruim 20) schepen richting Europa is afgebogen als gevolg van prijsontwikkelingen op de wereldmarkten voor gas, maar dé prijsbepalende factoren zijn de wintergevoeligheid (strenge winter met grote gasvraag?) en de geopolitiek (Rusland-Oekraïne conflict). Europa is inmiddels voor ruim 30 procent afhankelijk van Russisch gas. Gazprom komt haar lange termijncontracten na, maar laat na om als marktspeler te acteren op de ontwikkelingen op de Europese gasmarkt. De vulgraad van de gasbergingen is op dit moment lager dan anders. Dat is op zich geen probleem, maar wanneer het echt koud wordt zullen ze binnen een aantal weken niet meer kunnen leveren. He vooruitzicht is dat de prijzen hoger (CAL 2022 TTF 40-60 euro/MWh) blijven dan vóór Covid (15-25 euro/MWh), en dat de prijsvolatiliteit een blijvertje is.
Lessons learned
Vastgesteld kan worden dat de markten met hun prijsvorming werken, ook al vinden we de huidige prijzen te hoog en te volatiel. Daarbij zijn de ontwikkelingen op de gasmarkt doorslaggevend voor de energiekosten van afnemers. De prijsontwikkelingen zouden een wake-up call moeten zijn om de transitie evolutionair te laten verlopen met stabiliteit tussen de beleidspijlers betrouwbaarheid, betaalbaarheid en duurzaamheid. Dat vraagt om een balanceringsact als het gaat om politieke (kolen- en kernenergiestop, koolstofbeprijzing) en geopolitieke (Rusland-Oekraïne) interventies.
Het drieluik wordt op 27 januari a.s. vervolgd met een bijdrage van Dennis Hesseling, Hoofd Infrastructuur, Gas & Retail Department bij de Europese toezichthouder ACER en op 2 februari 2022 afgesloten door Bart Jan Hoevers, ceo van Gasunie Transportservices (GTS). De lezingen zijn exclusief toegankelijk voor VEMW-leden.
VEMW, 21 januari 2022