De zorgsector heeft de ambitie om in 2030 de CO₂-uitstoot met 55% te verminderen, zoals vastgelegd in het Klimaatakkoord en de Green Deal Duurzame Zorg. Terwijl enkele ziekenhuizen goed op weg zijn om deze doelstelling te halen, blijkt dat veel andere instellingen moeite hebben om de benodigde stappen te zetten. Randvoorwaarden ontbreken vaak, en bestaande subsidieregelingen sluiten niet altijd aan op de specifieke situatie van ziekenhuizen. Dit vraagstuk stond centraal tijdens de bijeenkomst van het VEMW SectorTeam Ziekenhuizen in het Franciscus Gasthuis in Rotterdam, een locatie waar momenteel een volledig geëlektrificeerd ziekenhuis wordt gebouwd.
Mogelijkheden
Sommige ziekenhuizen boeken al concrete resultaten. Het Franciscus Gasthuis is daar een goed voorbeeld van: hier verrijst een nieuw gebouw waarin door volledige elektrificatie, warmtepompen en warmte-koudeopslag (WKO) worden gecombineerd. Door slimme koppelingen van energiestromen, uitstekende isolatie en eigen opwekking van duurzame energie wordt een aanzienlijke CO₂-reductie gerealiseerd.
Dergelijke projecten vergen echter forse investeringen. De Europese Investeringsbank (EIB) kan hierin een belangrijke rol spelen. Nieuwbouw biedt veel kansen, maar is lang niet voor iedere instelling haalbaar. Voor het merendeel van de sector ligt de focus op verduurzaming binnen bestaande gebouwen, via maatregelen uit de CO₂-routekaart.
Beperkingen
De DUMAVA-subsidie is momenteel de belangrijkste regeling voor de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed, waaronder scholen en ziekenhuizen. Toch kent deze regeling beperkingen: de subsidie wordt per gebouw toegekend, waardoor instellingen met meerdere locaties niet volledig worden ondersteund. Daarnaast vallen ziekenhuizen met meer dan 50 fte of een balanstotaal boven de 10 miljoen euro buiten de boot door Europese staatssteunregels. Hierdoor ontbreekt juist bij de grotere instellingen vaak de financiële ruimte om substantiële verduurzamingsstappen te zetten.
Actie
Het SectorTeam Ziekenhuizen van VEMW heeft samen met het Ministerie van VWS, TNO, NVZ en de Brancheorganisaties Zorg (BoZ) verkend hoe een subsidieregeling beter kan aansluiten bij de specifieke behoeften van de zorgsector. VEMW heeft daarbij input geleverd over de knelpunten die ziekenhuizen ervaren bij het financieren van verduurzamingsmaatregelen en over de voorwaarden die nodig zijn om CO₂-reductie te realiseren die anders niet haalbaar zou zijn. Deze samenwerking biedt een belangrijke kans om een ondersteuningsmechanisme te ontwikkelen dat echt past bij de praktijk van ziekenhuizen en om bestaande regelingen te verbeteren, zodat ze effectiever bijdragen aan de verduurzaming van de zorg.
Blik vooruit
Hans Grünfeld, algemeen directeur van VEMW: “De zorg is een van de pijlers van onze samenleving en mag niet buiten de energietransitie vallen. Zorginstellingen moeten 24/7 operationeel blijven en beschikken vaak over meerdere gebouwen. Naast passende subsidieregelingen zijn ook goede randvoorwaarden nodig. Door nu te investeren in geschikte financieringsvormen kunnen we belangrijke stappen zetten richting verduurzaming. Uitstel leidt tot hogere projectkosten en gemiste kansen om energie te besparen. Het is daarom essentieel dat beschikbare middelen tijdig kunnen worden ingezet voor effectieve maatregelen, zodat de zorgsector de klimaatdoelen kan halen zodra de benodigde energie-infrastructuur gereed is.”