Diverse nieuwe studies werpen goed licht op kansen en uitdagingen voor verduurzaming industrie
Afgelopen periode zijn veel nieuwe studies verschenen die een goed beeld geven van de kansen en uitdagingen voor de industrie om te kunnen verduurzamen en concurreren. Hieronder een overzicht van alle recente studies die zijn verschenen.
Basisindustrie heeft uitstekend perspectief in Nederland
Om met de kansen te beginnen. Dit voorjaar verschenen drie rapporten van HCSS, TNO, Roland Berger in opdracht van het Nationaal programma Verduurzaming Industrie (NPVI). Hieruit wordt duidelijk dat Nederland -in tegensteling tot het soms geschetste beeld- voor diverse energie-intensieve sectoren (chloor en sustainable aviation fuel) uitstekend kan concurreren met landen met bijvoorbeeld meer zon. Nederland is bij een volledig duurzaam energiesysteem dankzij o.a. onze wind op zee ook in de toekomst concurrerend door o.a. zijn locatie, aanwezige grondstoffen en de goede infrastructuur.
Nieuw onderzoek van SmartPort laat verder zien dat bijvoorbeeld de industrie in Europa’s grootste haven Rotterdam uitstekende toekomstperspectieven heeft om met haar goed ontwikkelde infrastructuur richting het achterland en het ARRRA-cluster (Antwerp-Rotterdam-Rhine-Ruhr-Area) koploper te worden in een circulaire koolstofeconomie.
Stroomprijzen convergeren
Nieuw onderzoek van marktexpert AFRY laat verder overtuigend zien dat de groothandelsprijzen voor elektriciteit in Europese landen de komende jaren convergeren waardoor juist investeren in de elektrificatie van de Nederlandse industrie aantrekkelijk is in ons land. Wel zijn de hoge nettarieven hier een grote potentiële showstopper die moeten worden aangepakt.
Positieve businesscase voor verlagen elektriciteitskosten
In het verlengde van de Afry studie bracht TNO in nieuw economisch onderzoek naar voren dat de Nederlandse industrie structureel meer betaalt voor energie dan haar concurrenten in Duitsland, België en Frankrijk en dat de businesscase om hier iets aan doen gewoon positief is. TNO berekende dat het prijsverschil met buurlanden kan leiden tot een productiedaling van 7 tot 12 procent voor de industrie, en zelfs 11 tot 17 procent voor de chemie. Het bbp-verlies dat daarmee gepaard gaat, bedraagt 0,7 tot 1,0 procent in 2030. ‘Dat is meer dan zeven keer zo veel als wat nodig zou zijn om het verschil in energiekosten te compenseren’, aldus TNO.
De uitdagingen voor de industrie die we moeten oplossen
Ondanks de in zichzelf goede toekomstperspectieven worden bedrijven in de basisindustrie momenteel geconfronteerd met grote uitdagingen door de vele nationale koppen en de daardoor hoge kosten van produceren in Nederland.
Om te zien hoe Nederland zich verhoudt tot de buurlanden deed PWC de traditionele speelveldtoets in opdracht van KGG die dit voorjaar verscheen. Klip en klaar maakt PWC duidelijk dat door de internationale productmarkten goedbedoeld nationaal beleid (o.a. de CO2-heffing, nationale doelen, etc.) niet leidt tot tot prikkels voor CO2-reductie en dat het zelfs contraproductief werkt.
In aanvulling hierop verscheen ook een studie van RVO met interviews met 60 van de grootste uitstoters. De grote meerderheid van bedrijven ziet verduurzaming als (sterk) noodzakelijk voor hun toekomstperspectief. Tegelijk zien steeds meer ondernemers dat investeringen economisch niet rendabel zijn in Nederland en in bijvoorbeeld buurlanden wel. Ook worden projecten gehinderd door een gebrek aan infrastructuur.
CO2-heffing
Afgelopen maanden was er verder veel te doen over de CO2-heffing. Deze wordt komende tijd de facto gelukkig buiten werking gesteld door het Kabinet. Dat is verstandig, want recent onderzoek van Quo Mare in opdracht van de industrie liet ook zien dat als er niks was veranderd de CO2 uiteindelijk voor meer dan 95% weglekt naar elders (binnen en buiten de EU) en dat een einde van veel industrie in ons land dreigde (incl. verlies van bijbehorende belastinginkomsten en banen). Uit het onderzoek werd verder duidelijk dat een extra heffing in Nederland niet leidt tot extra verduurzaming, zoals vaak wordt gedacht. Volgens de industrie blijft echter het essentieel de nationale heffing ook definitief af te schaffen. Dit omdat de onzekerheid dat er alsnog heffingen komen bovenop het Europese ETS-systeem anders boven de markt blijft hangen. Dit schrikt noodzakelijke investeringen in o.a. verduurzaming af.
Meer weten over de basisindustrie?
Neem een kijkje in deze studie van PWC over waarom een sterke basisindustrie onmisbaar is voor een sterk, innovatief en weerbaar Nederland.
In onze Kennisbank vindt u het rapport van Quo Mare, evenals een exceldocument met een schatting van de CO₂-heffing voor de periode 2026–2030.