Demissionair Minister Sophie Hermans heeft afgelopen vrijdag middels een brief aan de Tweede Kamer de Kamerleden geïnformeerd over de nieuwe Actieagenda Elektrificatie Industrie. Minister Hermans benadrukt de maatschappelijke meerwaarde van de Nederlandse industrie en ziet directe elektrificatie als voornaamste verduurzamingsroute voor de industrie, met name voor bedrijven waarvoor proceswarmte een belangrijke rol in de productie speelt. De Actieagenda heeft als doel de knelpunten die de industrie voor elektrificatie ondervindt weg te nemen en daarmee elektrificatie te stimuleren. VEMW is verheugd met deze inzet, maar pleit ervoor alternatieven niet te veronachtzamen.
Knelpunten
De elektrificatie van de industriële warmtevraag gaat op dit moment trager dan verwacht. In veruit de meeste gevallen krijgen bedrijven te maken met verschillende knelpunten die in de actieagenda in vijf verschillende categorieën onderverdeeld zijn:
- Netcongestie
- Consistente beleidskaders
- Financiële prikkels
- Innovatie en kennisdeling
- Flexibele elektrificatie
Zoals vaker, ook door VEMW, benoemd geldt netcongestie als zeer groot knelpunt in de elektrificatie van de industrie. Elektrificatie gaat vrijwel altijd gepaard met een groei in afname en daar moet wel ruimte op het net voor zijn. Trage besluitvorming en onduidelijkheid over (toekomstige) regelgeving zorgt daarnaast voor terughoudendheid onder bedrijven.
Onder financiële prikkels vallen bijvoorbeeld de hoge investeringskosten voor E-boilers en warmtepompen maar ook operationele kosten voor elektriciteitsverbruik zoals nettarieven en energiebelastingen. Innovatie en kennisdeling zijn op dit moment ook beperkend aangezien elektrificatietechnologieën nog niet standaard zijn en ervaring schaars is, daarnaast zijn sommige technologieën, zoals voor het elektrificeren van hoge-temperatuur warmtevraag, nog in ontwikkeling.
Ook onvoldoende flexibiliteit in het elektriciteitsgebruik van industriële afnemers wordt als knelpunt opgegeven. Dit zou liggen aan de uitdaging van het integreren van flexibiliteit in bestaande processen en gebrek aan afstemming met de netbeheerder.
Oplossingen
Om elk knelpunt op te lossen zijn in de Actieagenda oplossingen in de vorm van beleidsacties opgenomen. Directe elektrificatie wordt gepositioneerd als voorkeursroute voor lage- en middentemperatuurprocessen en Nederlandse belangen worden geborgd binnen nieuwe Europese kaders zoals de Clean Industrial Deal (CID), het Action Plan for Affordable Energy (AEAP), het Clean Industrial State Aid Framework (CISAF) en het Electrification Action Plan (EAP). Verder lopen verkenningen naar aanvullende subsidiemogelijkheden zoals uitbreiding van de SDE++, Contracts for Difference (CfD) voor prijszekerheid, een garantiefonds voor cPPA’s en blended-finance constructies, private investeringen in elektrificatie van de industrie.
Ook worden beleidsacties voorbereid rond de verruiming van de Europese staatssteunkaders, een kennisfunctie elektrificatie, sectorale aanpakken voor elektrificatie in specifieke industrieën, stimulering van onderzoek naar onderontwikkelde technologieën en opschaling van flexibiliteit, waaronder industriële vraagrespons en warmteopslag.
Voorlopers
De Actieagenda laat zien dat er nog veel moet gebeuren om industriële elektrificatie te stimuleren. Dat betekent echter niet dat de Nederlandse industrie stilzit en wacht tot de Minister haar beleidsacties heeft uitgevoerd. Onder VEMW-leden bevinden zich meerdere leden die als voorlopers grote stappen hebben gezet in hun elektrificatie.
Zo heeft Bavaria in Lieshout een E-boiler geplaatst en heeft de bierbrouwer een warmtepomp in aanbouw. Papierfabrieken Smurfitt Westrock in Roermond en Sappi in Maastricht hebben respectievelijk één en twee E-boilers geplaatst en hebben beide een warmtepomp op de planning staan. Cosun in Dinteloord heeft een proces-geïntegreerde, zeven-traps warmtepomp in aanbouw en Friesland Campina heeft in Maasdam zelfs vier proces-geïntegreerde warmtepompen. VEMW speelt een belangrijke rol in de kennisdeling rondom deze projecten, bijvoorbeeld via de samenwerking in het NPVI met RVO om inspiratietours naar deze voorlopers te organiseren.
Daarnaast zijn er ook industriële bedrijven die al helemaal geëlektrificeerd zijn zoals zinkproducent Nyrstar in Budel. Ook deze bedrijven hebben last van bepaalde knelpunten uit de actieagenda en dreigen daarmee hun bestaanszekerheid in Nederland te verliezen. Denk hierbij aan de hogere elektriciteitskosten door nettarieven en energiebelastingen ten opzichte van buurlanden en de onzekerheden over het energiebeleid in Nederland.
Focus op het belangrijkste
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “Het is positief dat demissionair minister Hermans de maatschappelijke meerwaarde van de Nederlandse industrie in de Actieagenda Elektrificatie Industrie onderschrijft. Als VEMW vertrouwen we erop dat dit niet bij woorden blijft maar zich ook vertaalt naar beleid dat dit uitdraagt. Het kabinet wil elektrificatie als voorkeursroute positioneren voor de verduurzaming van lage- en middentemperatuurwarmte. Dat is niets nieuws en heeft de Nederlandse industrie zelf ook al gedaan, zoals blijkt uit de meerdere voorbeelden onder onze leden. Echter, het is belangrijk om ook alternatieven als CCS en waterstof, zowel groen als blauw, verder te blijven ontwikkelen. Niet alle industrie kan immers, zoals demissionair minister Hermans zelf ook aangeeft, elektrificeren.”
Grünfeld vervolgt: “Als VEMW spannen wij ons in om als verbinder en kenniscentrum onze leden te informeren over de mogelijkheden voor elektrificatie en flexibiliteit. Dat doen wij onder andere door het mede-organiseren van inspiratietours via het NPVI en via onze eigen webinars, zoals ons Webinar Flexibiliteit van 27 mei jongstleden. De belangrijkste opdracht aan de overheid: het bevorderen van elektrificatie door toegang te verschaffen tot infrastructuur en maatwerk voor het contracteren van flexibiliteit te stimuleren. Maar de basisvoorwaarde voor het gebruik van elektriciteit is en blijft een gelijk speelveld met onze buurlanden. Door deze belemmeringen weg te nemen zijn niet alleen bedrijven geholpen die nog moeten elektrificeren, maar ook diegenen die dat al zijn. Focus op de beleidsacties waar de meeste winst te behalen valt!”
Het rapport 'Actieagenda Elektrificatie Industrie' is te vinden in onze kennisbank.