ACM: aanvullende maatregelen nodig voor betaalbare nettarieven waterstoftransport

Waterstof is een belangrijke schakel in de energietransitie, omdat het kan dienen als duurzame energiedrager in sectoren die moeilijk te elektrificeren zijn. Bovendien is het een belangrijk molecuul voor de grondstoffentransitie. Toch komt de markt voor waterstof door verschillende oorzaken maar langzaam op gang. Eén van de oorzaken is de onzekerheid over de tarieven voor het transport van waterstof via een netwerk van leidingen. Doordat de volume prognoses voor waterstofproductie, -transport en -afname achterblijven en investeringskosten hoger uitvallen, kunnen - zonder aanvullende maatregelen - de tarieven voor het waterstoftransportnetwerk aanzienlijk stijgen. Voor de komende jaren stelt het ministerie van Klimaat en Groene Groei de tarieven vast die gebruikers van het waterstofnetwerk moeten betalen.

Vanaf uiterlijk 2033, wanneer een gereguleerde toegang tot de voorziening van kracht wordt, stelt de ACM deze tarieven vast op basis van de gemaakte kosten. De ACM heeft in een marktrapportage verkend hoe zij kan bijdragen aan de ontwikkeling van de waterstofmarkt en betaalbare waterstofnettarieven.

Volumes

Uit recente ramingen van Gasunie HyNetwork Services (HNS) blijkt dat de kosten voor de uitrol van het waterstoftransportnet (3.8 miljard euro) meer dan verdubbelen ten opzichte van de eerdere raming (1.5 miljard euro). Tegelijkertijd blijven de verwachte volumes waterstof die via het netwerk getransporteerd worden sterk achter: 1 - 1,5 GW in plaats van de eerder - in het Klimaatakkoord - ingeschatte 4 GW in 2030. De hogere kosten voor de aanleg van het netwerk en de daling van de verwachte volumes leiden er toe dat bedrijven vanaf 2033 mogelijk veel hogere tarieven moeten betalen voor transport van waterstof.

Kosten

De ACM wijst er in de marktrapportage op dat beleidsmaatregelen gericht op het verhogen van via het netwerk te transporteren volumes waterstof cruciaal zijn. Niet alleen om de waterstofketen van de grond te krijgen, maar ook voor een betaalbaar waterstoftransportnet. Het helpt daarbij als de kosten voor de aanleg van het waterstofnet en de ontwikkeling van volumes niet teveel uit de pas lopen.

Overigens zal er volgens VEMW ook aandacht besteed moeten worden aan de hoge en sterk oplopende kosten voor gebruikmaking van de elektriciteitstransportnetten op zee en op land. Immers, bij de productie van groene waterstof door elektrolyse maken ook de elektriciteitstransporttarieven nadrukkelijk deel uit van de business case.

Mogelijkheden

ACM heeft een aantal mogelijkheden onderzocht om de hoogte van de tarieven in de opstartfase van de marktontwikkeling betaalbaar te houden. De ACM zal deze mogelijkheden maximaal benutten, maar kan daarmee een tariefstijging niet voorkomen. Hiervoor zijn aanvullende maatregelen nodig. Zo biedt de Europese regelgeving op waterstof lidstaten de mogelijkheid voor een zogeheten intertemporele kostentoerekening. Dit houdt in dat lidstaten waterstofnetbeheerders kunnen toestaan om het terugverdienen van de kosten van de aanleg van waterstoftransportnetten via nettoegangstarieven in de tijd te spreiden. Als de wetgever (ministerie KGG) dit mogelijk maakt, zal de ACM een dergelijk mechanisme in haar regulering implementeren. Dit draagt bij aan het op gang brengen van de markt in een opstartfase, en aan een eerlijkere verdeling van de initiële kosten van de uitrol van het netwerk tussen de eerste gebruikers en toekomstige gebruikers.

De overheid heeft daarnaast andere mogelijkheden als ze in de opstartfase de hoogte van de tarieven betaalbaar wil houden. Zo kan zij directe subsidie verstrekken aan Gasunie HNS. De overheid kan ook indirecte steun bieden in de vorm van bijvoorbeeld garantstellingen op leningen.

VEMW zal de ACM Marktrapportage bestuderen en reageren met een zienswijze op de - al dan niet genoemde - mogelijkheden.