Er moet vaart worden gemaakt met de uitvoering van het Deltaprogramma en de uitvoering van concrete maatregelen. Daarbij is van belang dat de maatregelen in verbinding staan met de grote transities in de landbouw, woningbouw en energievoorziening en voor de opgave van natuurherstel. Dat stelt Deltacommissaris Peter Glas die het Deltaprogramma (DP2023) vanuit een ‘indringend gevoel van urgentie’ heeft aangeboden aan het kabinet. Het nationaal Deltaprogramma is wettelijk ingesteld om te zorgen dat ons land wordt beschermd tegen overstromingen, zoetwatertekorten en weersextremen.
Urgentie
Het gevoel van urgentie heeft alles te maken met de verandering van het klimaat. Dat gaat volgens de Deltacommissaris sneller dan we dachten waardoor er volgens de klimaatwetenschappers steeds minder tijd is om een leefbare en duurzame toekomst voor iedereen veilig te stellen. Klimaatverandering manifesteert zich steeds duidelijker in extreme buien, overstromingen, hittegolven, droogte en zeespiegelstijging. Weersextremen komen steeds vaker voor en daar moeten we nu wat mee, aldus de Deltacommissaris. Nederland loopt op diverse plaatsen aan tegen de harde grenzen van het (natuurlijke) systeem.
Ontwrichting voorkomen
In zijn aanbiedingsbrief bij het DP 2023 geeft de Deltacommissaris aan dat een ‘waterbom’ als in 2021 in Limburg elk moment en overal kan vallen. We zijn daar nog volgens hem onvoldoende op voorbereid en de gemiddelde bewoner is zich daar onvoldoende van bewust. Bij dergelijke extreme, maar realistische neerslaggebeurtenissen kan fysieke overlast en zelfs fysieke dreiging niet 100% worden voorkomen. De Deltacommissaris pleit voor meer inzet om maatschappelijke ontwrichting, schade en verstoring van vitale functies als gevolg van wateroverlast of een overstroming te beperken. Dat vraagt volgens hem voor gevolgbeperking door aanpassingen van de ruimtelijke inrichting, door verbeteringen in de crisisbeheersing én ook door bewustwording.
Weerbaar tegen watertekort
Het DP2023 betreft uiteraard ook de zoetwatervoorziening. De langdurige perioden van droogte in de afgelopen jaren waren voor iedereen voelbaar en merkbaar. Dit maakt dat er ook als het gaat om de veiligstelling van de zoetwatervoorziening vaart moet worden gemaakt om ervoor te zorgen dat Nederland in 2050 weerbaar is tegen watertekorten: het hoofddoel van het Deltaplan Zoetwater. Voor het nieuwe Deltaplan Zoetwater hebben het Rijk en de zoetwaterregio’s een maatregelenpakket van € 800 miljoen uitgewerkt. Meer dan de helft van de investeringen is voorzien op de Hoge Zandgronden waar de omslag moet worden gemaakt naar het beter vasthouden van water. De overige maatregelen zijn gericht op het effectiever en doelmatiger verdelen van het beschikbare water, het gebruik van alternatieve bronnen (zoals effluent en brakke kwel), een (klimaat)robuustere inrichting en beheer van het watersysteem en innovaties in onder meer de landbouw.
Water en bodem sturend
De Deltacommissaris wil dat er meer werk wordt gemaakt van het principe dat water en bodem sturend moeten zijn in de ruimtelijke ordening zodat de ruimtelijke plannen en ingrepen klimaatbestendig zijn en we eventuele overlast en schade niet afwentelen op toekomstige generaties. De doorwerking van dit principe naar de concrete beleidsinstrumenten op zowel rijksniveau als in de regio blijft volgens de Deltacommissaris achter. Echt werk maken van de doorwerking vraagt volgens hem een omslag die ook de watersector moet maken. Deze moet in aanvulling op de traditionele accomoderende opstelling ook bereid moet worden randvoorwaarden en grenzen te stellen aan bijvoorbeeld woningbouw en landbouw. De tijd van vrijblijvendheid is voorbij, aldus de Deltacommissaris.
Brochure
Het Deltaprogramma heeft voor het eerst ook een brochure op hoofdlijnen waardoor het mogelijk is om snel een beeld te krijgen van de opgaven, maatregelen en kansen rondom waterveiligheid, zoetwater en klimaatadaptatie.