Vullen gasvoorraden moeilijker door besluit Gazprom om levering aan Gasterra te stoppen

In navolging van het stoppen van gasleveringen aan Bulgarije, Polen en Finland heeft het Russische Gazprom besloten om per vandaag een levering van 2 mrd m3 (bcm) aardgas aan het Nederlandse Gasterra te stoppen. Gasterra had een contract tot 1 oktober 2022. Het bericht komt op een moment dat de regering een tender heeft uitgeschreven voor het vullen de gasopslag Bergermeer, waar Gazprom naar verluidt een – ongebruikt - capaciteitsaandeel heeft van zo’n 40 procent. Volgens VEMW komen we in een nieuwe fase van de snel verslechterende gasrelaties met Rusland.

Leveringen
Het Russische staatsgasbedrijf Gazprom heeft besloten om per vandaag de levering van aardgas aan het Gasterra te stoppen. Het zou gaan om een volume van 2 mrd m3 waarbij het lange termijn contract afl zou lopen op 1 oktober 2022. Opvallend is dat na staatsgasbedrijven in Bulgarije, Polen en Finland nu het Nederlandse Gasterra aan de beurt is, een bedrijf dat voor ongeveer de helft staatseigendom is. Naar verluidt zou het Deense staatsenergiebedrijf Ørsted de volgende in de reeks kunnen zijn.

Gasopslag
Naast het aantrekken van meer vloeibaar gas (LNG) en uitbreiding van de LNG-aanlandcapaciteit, alsmede het versneld inzetten op elektrificatie en energiebesparing is de opslag van gas een derde belangrijke maatregel om de afhankelijkheid van Russisch gas te verminderen. Nederland is in de Europese Unie het derde grootste land als het gaat om gasopslagcapaciteit, waarbij ongeveer een derde van de binnenlandse gasbehoefte afgedekt wordt (14,5 bcm op ca. 40 bcm verbruik).

De Nederlandse gasbergingen slaan deels laagcalorisch gas (‘Groningengas’) op voor huishoudens, de glastuinbouw, een deel van de industrie en de elektriciteitsproductie. Deze bergingen zullen tot oktober 2027 tot een voldoende minimumniveau gevuld worden als gevolg van afspraken tussen de partijen in het Gasgebouw (Staat, Shell, Exxon) m.b.t. de ontmanteling van de gaswinning in Groningen. De (seizoens)bergingen voor hoogcalorisch gas, waarvan Bergermeer de belangrijkste is (4,5 bcm) worden gevuld door energiebedrijven op basis van marktwerking (prijsverschil winter-zomer).

Het vullen van gasopslag Bergermeer is een belangrijk onderdeel van de voorbereiding op komende winter. Het doel is om Bergermeer tot minimaal 68 procent te vullen. Doordat Nederland andere gasopslagen tot 100 procent vult wordt het EU-doel van gemiddeld 80 procent behaald volgens het ministerie van EZK.

Energiebedrijven kunnen op 30 mei (gisteren) en 7 juni in twee rondes steun aanvragen voor het vullen van de gasopslag Bergermeer. Met deze subsidieregeling wordt, naast de opslagkosten, het verschil tussen de huidige gasprijzen en de mogelijk lagere gasprijzen komende winter vergoed. Er is maximaal 406 miljoen euro begroot voor de regeling. Het gaat om een maximum bedrag van ca. 2,2-2,5 euro/MWh (22-25 cent/m3).

Garantieregeling
Het vullen van de gasopslagen is voor marktpartijen momenteel niet aantrekkelijk omdat de hoge prijzen en de bijbehorende risico’s op verliezen voor veel marktpartijen te groot zijn. De regeling bestaat naast een garantie voor het afdekken van prijsrisico’s uit een vergoeding voor operationele kosten (de zogenoemde afslag). Bedrijven dienen bij de twee rondes (tenders) zelf een bedrag in voor de afslag en concurreren hiermee met elkaar bij de beoordeling. De aanvragen worden op volgorde van gevraagde afslag toegekend. Hoe minder afslag en dus subsidie een bedrijf voor een bepaald vulvolume vraagt, hoe groter de kans dat de aanvraag wordt toegewezen.

Twee rondes
De eerste tender (30 mei) is voor de circa 35 bedrijven die een service-overeenkomst hebben getekend met gasopslag Bergermeer. Deze partijen kunnen aanspraak maken op de nog resterende niet-gecontracteerde beschikbare capaciteit in de gasopslag Bergermeer (totaal circa 4 TWh, ca. 0,35 bcm). Twaalf gasbedrijven hebben behalve een serviceovereenkomst ook eerder dit jaar opslagcapaciteit gecontracteerd voor het huren van ruimte voor gasopslag. De subsidiabele vulcapaciteit voor deze partijen bedraagt gezamenlijk circa 16 TWh (ca. 1,5 bcm). Deze partijen kunnen inschrijven voor de tweede tender (7 juni). De geplande start voor het vullen van Bergermeer is 14 juni. Voorwaarde voor subsidie is dat de gasbedrijven op 1 november de gesubsidieerde hoeveelheid hebben opgeslagen. Naast de maximaal circa 20 TWh gas die bedrijven met inzet van deze subsidiemaatregel zullen vullen zal staatsbedrijf Energie Beheer Nederland (EBN) ook minimaal circa 11 TWh (ca. 1 bcm) gas opslaan in gasopslag Bergermeer Als bedrijven minder dan 20 TWh vullen zal EBN het resterende deel ook vullen om op een vullingsgraad van minimaal 68 procent te komen. Voor de genoemde maatregelen tezamen is in totaal maximaal 623 miljoen euro begroot.

Zorgen
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “We zijn met het besluit van Gazprom in een nieuwe fase van snel verslechterende energierelaties met Rusland gekomen. Het besluit verkleint het aanbod van gas, waardoor het moeilijker wordt om de komende maanden de gasopslagen in Nederland voldoende te vullen voor de komende winter om de voorzieningszekerheid te kunnen borgen. De minister voor EZK heeft aangegeven dat die voorzieningszekerheid geborgd is, maar als er een fysiek tekort gáát ontstaan, dan komt - in lijn met Europese afspraken - de industrie als eerste in beeld om het gasverbruik terug te regelen. Dat zal grote maatschappelijke gevolgen hebben voor onder meer de kunstmestproductie, voedingsmiddelen, verpakkingen, bouwmaterialen en ziekenhuizen. Te vergelijken met de disruptie van de wereldwijde granenvoorziening op dit moment. Om te voorkómen dat we in zo’n situatie terecht komen stellen wij voor om naast de reeds genoemde maatregelen (LNG, gasopslag, elektrificatie, energiebesparing, kolencentrale-cap, Groningengas) een ‘tender Noodvermogen’ uit te schrijven om bedrijven de mogelijkheid te geven gasafnamecapaciteit aan te bieden tegen een vergoeding. We kennen zo’n doeltreffende en doelmatige regeling al sinds jaar en dag in de elektriciteitsvoorziening."


VEMW, 31 mei 2022