Ministerie EZK onderzoekt mogelijkheden leveringszekerheid gas

Uitval installaties
De Nederlandse aardgasvoorziening maakt onderdeel uit van de Europese gasmarkt. De prikkels die de markt, waarin het Nederlandse TTF is uitgegroeid tot de meest liquide handelsplaats in Europa, afgeeft moeten leiden tot tijdige en doelmatige investeringen om de voorziening goed te laten functioneren. Laat onverlet dat er altijd een belangrijk onderdeel van de voorziening in storing kan gaan of een levering anderszins niet tot stand komt, zoals door sabotage of een geopolitiek conflict, of een regio waar meer betaald wordt voor het – vloeibare – gas (LNG).

De voorziening is ontworpen op de koude winterdag wanneer de vraag naar aardgas het hoogst is door ruimteverwarming, met name in de gebouwde omgeving. Tot voor kort konden we in Nederland de leveringen dan borgen door de inzet van de flexibiliteit van het Groningenveld, Die borging is echter in belangrijke mate weggevallen en binnenkort niet meer opportuun.

Europese regels
De Europese lidstaten moeten conform zogenaamde ‘Security of Supply’ regulering voldoen aan bepaalde minimumeisen of de gasvoorziening te kunnen borgen, óók wanneer de belangrijkste bron uitvalt, zoals en productieveld, opslag, kwaliteitsconversie-installatie of een compressorstation. Nederland geeft hier sinds 2019 invulling aan met het zogenaamde Bescherm- en Herstelplan Gas. Dat uitgebreide plan maakt echter nog onvoldoende duidelijk hoe en waar in verschillende situaties fysiek ingegrepen kan worden, wanneer, in welke mate en onder welke voorwaarden.

Onderzoek
Met de bestaande krapte op de gasmarkt en het risico van een koude winterdag is het van belang om opties te hebben om de grote vraag te kunnen dekken en daarvoor een passend aanbod te hebben. Dat aanbod komt uit productie-installaties (gasvoorraden), opslaginstallaties, import via pijpleidingen en via LNG-schepen (vloeibaar aardgas). Het ministerie van EZK is een aantal maanden geleden gestart met een onderzoek naar de vragen uitgaande van mogelijke scenario’s. De actualiteit van de geopolitieke spanningen rond Oekraïne bevestigen het belang van zo’n onderzoek.

In antwoord op vragen van D66-Kamerlid Boucke zei minister voor Klimaat en Energie Jetten dat we met de huidige voorraden in een normale situatie weliswaar de beschermde gebruikers (huishoudens) de hele winter van gas kunnen voorzien, maar dat Europa een volledig onderbreken van de Russische gasleveringen niet zomaar opvangen kunnen worden in Europa. De minister zei er alles aan te willen doen om te voorkomen dat Het Groningenveld opnieuw opgeregeld moet gaan worden.

Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “het marktaandeel van Russisch gas in Europa is 35-40 procent. Duitsland is voor zo’n 30 procent van Russisch gas afhankelijk, Nederland 15 procent. Het industriële verbruik inclusief de gasgestookte elektriciteitsproductie bedraagt zo’n 30—32 procent van het Nederlandse verbruik. De Europese regulering beschrijft solidariteitsmechanismen, waarbij lidstaten elkaar moeten helpen in geval van een serieus gasvoorzieningszekerheidsprobleem. Hoe dat in de praktijk zal werken is echter ongewis. Er is simpelweg nog geen ervaring mee. En wanneer het belangrijkste aanbod wegvalt zitten de lidstaten in een hele regio in een situatie van ernstige krapte. VEMW denkt mee over de mogelijkheden die er kunnen zijn om in een voorkomend geval de gasvraag te verminderen. In verschillende scenario’s, via een getrapte aanpak met bijpassende doeltreffende en doelmatige voorwaarden en afspraken. Daarbij moet onder meer rekening worden gehouden met de veiligheid van en mogelijke schade aan installaties, en de gevolgen voor - kritische - productieprocessen en producten.”

Zie ook fragment NOS Journaal 26 januari 2022 (op 4:50 minuten)