Structurele maatregelen nodig om Nederland droogtebestendig te maken
Bestrijding droogte vraagt om lange adem
Om ons bodem- en watersysteem droogtebestendig te maken, zijn structurele maatregelen nodig. Met dergelijke maatregelen kunnen de effecten van droogte voor een langere periode worden ondervangen. Dat stellen verschillende kennisinstellingen, waaronder KWR en Deltares die in opdracht van diverse provincies en waterschappen onderzoek hebben gedaan naar de droogtesituatie op de hoge zandgronden. Deze maatregelen vragen volgens de onderzoekers om een investering in alle onderdelen van het bodem- en watersysteem, ook in de haarvaten. Er worden zes oplossingsrichtingen genoemd:
Daadkrachtig bestuur en beheer
Een van de aanbevelingen van de onderzoekers gaat over daadkrachtig bestuur en beheer. Volgens de onderzoekers moet er een duidelijke verdeling zijn van verantwoordelijkheden om op een evenwichtige manier een afweging te maken tussen de belangen in alle bestuurslagen. Door effectief beleid moet snel in de praktijk resultaat worden geboekt.
Grondwaterstanden omhoog
De grondwaterstanden in het zandgebied moeten structureel hoger worden dan nu. Meer water vasthouden en beperking van ontwatering liggen hier aan de basis. Tegelijkertijd is het belangrijk om de grondwatervoorraad waar het kan te vergroten. Bijvoorbeeld door ondergrondse opslagmogelijkheden voor water te benutten en te creëren.
‘Ontstenen’
Een andere maatregel in bebouwd gebied is het ‘ontstenen’ van tuinen en terreinen. In natuurterreinen kan naaldbos omgezet worden in heide. Zo verdampt daar minder water en blijft meer water over om het grondwater aan te vullen.
Zuiniger omgaan met water
Om droogteproblemen het hoofd te bieden, is het daarnaast nodig om meer in te zetten op het verminderen van het watergebruik door burgers, industrie en landbouw. Grondwateronttrekkingen moeten worden beperkt of gepaard gaan met een grotere grondwateraanvulling. Ook kan in ruimte en tijd meer gevarieerd worden met onttrekkingen. Zo wordt in droogtegevoelige gebieden tijdens droog weer minder tot geen water onttrokken.
Herinrichting platteland
Daarnaast wordt in het onderzoeksrapport ingegaan op de herinrichting van het platteland. Om het bodem- en watersysteem toekomstbestendig te maken, is het nodig om ook het landgebruik aan te pakken. We moeten accepteren dat niet overal alles meer kan, mede onder invloed van de klimaatverandering.
Sturende rol van water
De onderzoekers, de waterschappen en de provincies pleiten hierbij voor een sturende rol van water in de ruimtelijke inrichting. Hierbij roepen zij op verschillende opgaven met elkaar te verbinden, zoals de stikstofaanpak, de woningbouwopgave, de energietransitie en de transitie naar klimaatbestendig Nederland.
De laatste oplossingsrichting zal de komende jaren daadwerkelijk worden ingezet. In het recent gepresenteerde Coalitieakkoord wordt de sturende rol van water bij ruimtelijke planvorming namelijk expliciet genoemd. De coalitie wil dat waterschappen (nog) eerder worden betrokken. Daartoe dient de zogenaamde watertoets een dwingender karakter te krijgen.
Woerden, 17 december 2021
Bron: Unie van Waterschappen en VEMW