Vergroot Nordstream 2 afhankelijkheid van Russisch gas?
Nederlands belang ligt in handhaven liquiditeit TTF
De aanleg van de Nord Stream 2 gastransportleiding tussen Rusland en Duitsland zet de geopolitieke verhoudingen op scherp. Maar vergroot die aanleg ook de afhankelijkheid van Russisch gas? Het Nederlands belang in dit geopolitieke spel is het overeind houden van de liquiditeit van de gashandelsplaats TTF.
De Europese aardgasbehoefte bedraagt zo’n 420-440 mrd m3 (bcm) per jaar. Die gasvraag wordt voor driekwart gedekt uit import, waarbij Rusland de grootste importeur is (42%), gevolgd door Noorwegen (34%). Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “met de aanleg van Nord Stream 2 wordt het aandeel van Russische gastransportcapaciteit via de Oostzee verdubbeld tot 110 bcm. Het Russische staatsbedrijf Gazprom kan hierdoor haar bestaande gasexport naar de Europese Unie dekken zonder transit van aardgas door Georgië, Oekraïne en Wit-Rusland. Ontegenzeggelijk is de levering van aardgas onderhevig aan geopolitiek, maar of de aanleg van Nord Stream 2 de afhankelijkheid van Russisch gas ook daadwerkelijk vergroot is de vraag.”
Grünfeld vervolgt: “Zonder Nord Stream 2 is het Russische aandeel de afgelopen 10 jaar gegroeid van 27 naar 34 procent. De belangrijkste driver: een krimpende Europese gasproductie, met name in het Verenigd koninkrijk en in Nederland. Die Nederlandse productie gaat vanaf 2017 tot 2030 nog sneller omlaag door de politieke keuze om de winning van gas uit het Groningenveld versneld uit te faseren. Tegelijkertijd gaan Nederland en Duitsland hun aardgasvraag de komende transitiejaren vergroten door de uitfasering van kolen (Nl en Dui) en kernenergie (Dui) als brandstof voor de elektriciteitsproductie. De vraag stijgt dus, terwijl de binnenlandse productie afneemt. Alternatieven voor het Russische gas zijn beperkt. Zo zitten de Noren al een aantal jaren aan hun maximale productie- en levercapaciteit. De mogelijkheden om vloeibaar aardgas (LNG) te importeren zijn weliswaar vergroot door de aanleg van terminals, waaronder de Gate-terminal op de Maasvlakte en nieuw aanbod uit onder meer de Verenigde Staten en Australië, maar het vloeibare gas gaat naar de regio’s waar men bereid is het meeste te betalen voor dat gas, veelal in Azië en Zuid-Amerika. LNG is nu nog slechts een beperkt reëel economisch alternatief voor pijpleidingengas in Europa. Duitsland versterkt met Nord Stream 2 haar belang als knooppunt voor de distributie van aardgas in Noordwest-Europa. Bij volledige capaciteitsbenutting kan Duitsland in 70 procent van haar totale gasbehoefte voorzien door Nord Stream. De Europese Unie gaat nu weliswaar dezelfde Europese toetredingsregels stellen aan upstream aanbieders van buiten de EU , maar de vraag is wat dit concreet gaat betekenen voor het aanbod van partijen als Gazprom. Het belang van Nederland en de Nederlandse gasverbruikers is dat de liquiditeit van het gashandelsplatform TTF overeind blijft, ook wanneer het belang van Duitsland als gasland de komende jaren toeneemt.”