Zorgelijke trend netkosten elektriciteit en gas zet na incidentele verlichting in 2026 helaas door
Toezichthouder ACM heeft de tariefvoorstellen van de regionale netbeheerders en landelijk netbeheerder TenneT gepubliceerd. Energiegebruikers met een aansluiting op het regionale gas- en elektriciteitsnet betalen het komende jaar naar verwachting 3,4% meer voor het transport van elektriciteit en gas dan in 2025. Grote bedrijven die direct zijn aangesloten op het (extra)hoogspanningsnet van TenneT gaan naar verwachting incidenteel 10-12% minder betalen. Dat lijken mooie ontwikkelingen, maar schijn bedriegt. De zorgelijke trend van de afgelopen jaren zet volgens VEMW na verlichting in 2026 door!
Zorgelijk
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “de tariefontwikkelingen voor gebruikmaking van de infrastructuur voor elektriciteit en gas in 2026 zijn ogenschijnlijk acceptabel en positief, maar schijn bedriegt helaas. De daling van de TenneT-tarieven doet niets af aan het probleem waar bedrijven in Nederland mee kampen. Het ongelijke speelveld in Europa blijft bestaan – onder meer door hoge netkosten en het wegvallen van de volumecorrectieregeling (VCR). De concurrentiepositie van de Nederlandse industrie verslechtert vanaf 2027 wederom door forse stijging van de nettarieven voor elektriciteit en gas. Uit onderzoek van de ACM blijkt dat de kosten voor alle gebruikers van het elektriciteitsnet de komende 25 jaar stijgen van ca. €7 miljard naar €18 tot €25 miljard per jaar. Het is dan ook van cruciaal belang dat we ons niet laten verblinden door deze kortstondige daling van de tarieven. Actie blijft nodig om de netkosten te verlagen en de nettarievenontwikkeling in bedwang te houden.”
Grünfeld vervolgt: “Dit voorjaar bleek al dat de GTS gastransporttarieven opnieuw stijgen met 52 procent waardoor ze in 2 jaar tijd netto met meer dan 80 procent (!) toenemen. De trend is zorgelijk en roept vragen op over de verdeling van de overgebleven kosten, bakstenen, die over een afnemend gebruik via capaciteitsboekingen bij netgebruikers in rekening gebracht worden. Gebruikers voor wie het aardgas steeds minder aantrekkelijk wordt als brandstof en daarnaast de energietransitie moeten uitvoeren, maar nog niet over voldoende handelingsperspectief beschikken."
TenneT tarieven
De daling van het tarief van TenneT is een incidentele daling die onder andere veroorzaakt wordt door stijging van het netgebruik, waardoor de toegestane inkomsten over hogere rekenvolumes worden verdeeld. Fase 1 van het Net op Zee is afgerond en door afschrijvingen dalen de kosten hiervoor. Fase 2 van het Net op Zee zal in de toekomst voor hoge kosten zorgen, maar het effect op de tarieven van 2026 blijft beperkt. De kosten voor de inkoop van energie en vermogen, bijvoorbeeld voor de inkoop van congestiemanagement- of balanceringsdiensten, hebben ook een grote invloed op tarieven. Omdat deze flink kunnen fluctueren werden de laatste jaren voorschotten gehanteerd om extreme schokken op te vangen. De verwachting is dat de nettarieven de komende jaren hierdoor weer verder zullen stijgen.
Tarieven regionale netten
Omdat huishoudens en bedrijven steeds minder aardgas gebruiken moeten de totale kosten voor het onderhouden en aanpassen van het gasnet over steeds minder gebruikers worden verdeeld. Hierdoor zullen nettarieven voor aardgas de komende jaren ook stijgen.
Regulering
De wetgever heeft ACM belast met de taak om een methode van regulering vast te stellen waarmee de landelijke netbeheerder "een prikkel krijgt om net zo doelmatig te handelen als bedrijven op een markt met concurrentie." De regulering dient deze netbeheerder voldoende financiële ruimte te bieden om aan de gestelde kwaliteitseisen te kunnen voldoen. Daarbij geldt dat als de landelijke netbeheerder de noodzakelijke kosten vergoed kan krijgen via de inkomsten uit de gereguleerde tarieven, de kwaliteit en daarmee de leveringszekerheid van gas niet door de regulering in gevaar komt. De noodzakelijke kosten zijn daarbij de efficiënte kosten (inclusief een redelijk rendement op het geïnvesteerde vermogen voor de kapitaalverschaffers) die hij maakt om de wettelijke eisen uit te voeren.
Hans Grünfeld: “Toezichthouder ACM heeft recentelijk in een ontwerp methodebesluit de keuze neergelegd om van output- naar inputregulering over te stappen. Dat moet netbeheerders meer ruimte geven om investeringen te doen in de netten t.b.v. onder meer de energietransitie, waarbij we overstappen van fossiele elektriciteitsopwekking naar zon-pv en windenergie op zee en land. Uit een onderzoek van experts van SiRM wordt duidelijk dat de huidige methode in essentie goed werkt, voor zekerheid zorgt, en met wat kleine aanpassingen geoptimaliseerd kan worden. Met de overstap naar inputregulering legt de ACM zichzelf ons inziens een enorme opgave op om processen van netbeheerders te toetsen en beoordelen. De vraag is of de ACM de mogelijkheden heeft om dit in de praktijk grondig te doen zonder op de stoel van de netbeheerder te gaan zitten.”
Bron: Autoriteit Consument en Markt (ACM), 2 oktober 2025