Structurele veranderingen gasvoorziening vragen onmiddellijke bijstelling beleid

Gasprijzen
Door de Oekraïne-crisis zijn de gasprijzen op een nieuw historisch niveau gekomen van rond de 185 euro/MWh. Maandagochtend was die prijs nog 125 euro en viel op dat dit prijsniveau ongeveer gelijk was voor de spotmarkt en de termijnmarkt (Cal2023). We hebben daarmee te maken met een structurele verandering van het prijsniveau. Enerzijds is er de angst dat het gasaanbod uit Rusland onderbroken wordt als direct gevolg van de ontwikkeling van het conflict in Oekraïne en anderzijds door de toenemende druk vanuit het westen om afscheid te nemen van aardgas dat wordt geleverd door Rusland.

Gasbergingen
Op dit moment, gegeven de milde en bijna ten einde zijnde winter is er geen gastekort in Europa. Maar er is wel een structurele ontwikkeling gaande, die zeker de komende winter al tot problemen kan gaan leiden. Door de hoge gasprijzen vorig jaar en zeker ook dit jaar is de economische prikkel om de gasvoorraden in de ondergrondse bergingen bij te vullen in het zomerseizoen (lage prijzen) voor de volgende winter (hoge prijzen) weggevallen. Voor Nederland is van belang vast te stellen dat die bergingen louter economisch gedreven werden, en geen belangrijke rol speelden in de voorzieningszekerheid, immers, we beschikten over de enorme capaciteit en flexibiliteit van het Groningenveld. Nu dat veld bijna gesloten is, zijn we een ‘normaal’ gasland geworden, waarbij de bergingen een essentiële rol spelen in de leveringszekerheid.

Dreiging
Algemeen directeur Hans Grünfeld van VEMW: “we moeten vaststellen dat de gasmarkt en gasvoorziening structureel veranderd zijn, met historisch hoge prijzen, die voorlopig ook nog wel aanhouden. Dat leidt sinds afgelopen najaar al tot een toenemende economische schade voor bedrijven die het gas nodig hebben als energiebron en als grondstof. En er is een dreiging dat er een gastekort gaat ontstaan de komende winters, waarbij in een noodsituatie een groep grootverbruikers zijn gasverbruik verplicht moet terugregelen of afschakelen. Plannen daarvoor zijn in de maak, maar stuiten op beperkingen uit oogpunt van veiligheid, keteneffecten m.b.t. onder meer de elektriciteits-, warmte-, voedsel- en motorbrandstoffenvoorziening, en economisch belang. Het louter rekenen op afschakeling van de industrie, als ook het louter vervangen van Russisch gas door vloeibaar gas (LNG) uit andere regio’s is geen optie.”

Oproep
Grünfeld vervolgt: “De snelle geopolitieke ontwikkelingen vragen om een onmiddellijke bijstelling van het beleid met effectieve maatregelen. Naast een maximaal inzetten op energiebesparing door burgers en bedrijven, en vergroting van duurzame energieproductie óók maximaal op maatregelen die tot voor kort politiek onhaalbaar en onwenselijk werden gehouden. Zoals het opregelen van kolencentrales om gasverbruik in de elektriciteitsproductie te verdringen. En een heroverweging van de gasproductie in Groningen, rekening houdend met een veilig geacht winningsniveau en een adequate schadeloosstelling. Zoals premier Rutte het deze week al zei, er is een prijs met economische gevolgen die we bereid moeten zijn te betalen voor veiligheid en vrijheid. Die prijs moet wel zo doelmatig zijn als maar mogelijk is. En dat vraagt bijdragen van de gehele samenleving, inclusief de industrie. En van politici met het lef om alle opties te (her)overwegen en zo spoedig mogelijk om te zetten in concrete doeltreffende en doelmatige maatregelen, rekening houdende met de betaalbaarheid, betrouwbaarheid en duurzaamheid van de voorziening.”

VEMW, 3 maart 2022